تولد بوعلی سینا

یکم شهریورماه سالگرد تولدبزرگ استاد طب و حکمت ابو علی سینا پزشک شهیر ایرانی و پدر علم پزشکی ایران می باشد. بی شک بوعلی سینا یکی از نوابغ بشری با انتخاب عنوان "قانون" برای کتاب پزشکی خود یاد آوری می کند. که پزشکی چیزی جز مجموعه ای از قوانین مدون درمانی، در برابر شفا بخشی به بیماران نمی باشد. اتخاذ چنین شیوه ای عقلانی، از پیدایش هاله ای از تقدس و شفا بخشی ماوراء طبیعی، در درمان بیماران جلو گیری می کند. اقدامات معجزه آسای این مرد بزرگ در تشخیص و درمان بیماریها زبان زد خاص و عام است. اگرچه جماعتی نا آگاه و یا سود جو شخصیت علمی و منطقی وی را در هاله ای ازافسانه فرو برده اند. گفته میشود فردی ریسمان بر مچ دست دختر مجنونش بسته و به دست بوعلی سینا میدهد. و خواستار تشخیص و درمان بیماری وی میشود. بوعلی با استفاده از توان علمی و قدرت تشخیص بالا می‌فرماید: کافیست موشی در اختیار بیمارت قراربدهی مشکلش حل خواهد شد. شاگردان و بقیه همراهان با کمال تعجب می پرسند: استاد چرا موش؟ مگرموش چه تاثیر درمانی خاصی دارد؟ بوعلی می‌فرماید ریسمان را بر نبض گربه ای گرسنه بسته اند، درمانش همین است که گفتم. اگرچه چنین تشخیصی از منظر پزشکی غیر منطقی و غیر عقلانی به نظر میرسد. ولی بیانگر مقبولیت و جایگاه بلند علمی بو علی سینا در میان مردم میباشد. و سالها دستورات و نوشته های پزشکی وی در دانشگاههای معتبر دنیا تدریس میشده است.اگر چه با گذشت زمان و پیدایش روشهای جدید درمانی و عدم پیگیری یافته های بوعلی توسط شاگردان و آیندگان وجانشینان وی رفته رفته طب سنتی ایرانی منسوخ شد. و توسط طب کلاسیک غربی بر حسب ضرورت جایگزین شده است. هنوز هم یاد و خاطر این پزشک حاذق و فداکار در اذهان مردم زنده و جاریست. امروزه علم پزشکی به عنوان یک شغل که برطرف کننده نیازهای بهداشتی و درمانی بشری در نظر گرفته میشود. مانند تمام شغلهای دیگر ازجنبه های فردی و اجتماعی مفید و یا مضر بودن موردارزیابی قرار می گیرد.
از آنجا که آموزش پزشکی زمان طولانی و هزینه قابل توجهی را می طلبد. مراجعه کنندگان خواسته یا ناخواسته بدون در نظر گرفتن زمان طولانی و هزینه زیاد تحصیل مدت زمان صرف شده برای معاینه بیمار را با حق ویزیت پرداختی با شغلهای دیگر مقایسه می کنند. به نتیجه مطلوبی دست نمی یابند. درست است که یک پزشک در قبال معاینه بیمار در عرض بیست دقیقه دستمزدی برابر نصف دستمزد یک کارگر دریافت میکند. نباید غافل شد که برای اینکه پزشک چنین کاری را انجام دهد، بیست و پنج سال از بهترین دوران زندگی خود را با تحمل سختیهای طاقت فرسا صرف یاد گیری فنون و قوانین درمان کرده است. باید بیمار بداند که مزد بیست دقیقه معاینه را پرداخت نمی کند بلکه حق الزحمه بیست و پنج سال تلاش در گذشته که مبنای معاینه تشخیص و درمان امروز می باشد، را پرداخت می کند. ولی یک کارگر حتی یک تکنیسین برای یادگیری فنون کارش که زمان و هزینه زیادی نپرداخته است. فقط حق الزحمه ساعات کار خود را می گیرد.
از به کار بردن کلمه مقدس در مقابل پزشک و پزشکی بشدت بر خلاف خیلی ها خود داری میکنم.معتقد هستم چنین رفتاری جایگاه رفیع علم پزشکی و پزشک را مخدوش میکند. و زیربنای پزشکی را از بنیان متزلزل می سازد. چراکه علم پزشکی حاصل آزمونهای مدون مبتنی بر شواهد(بنابه گفته گوردون گایات اپیدمیولوژیست دانمارکی ) است، نه نیروهای ماوراء طبیعی و نه وردهای ناشناخته مرموز.
در برخورد با توان علمی اجتماعی و مالی پزشکان چند نگرش در جامعه کنونی ما وجود دارد. ابتدا انکار توان علمی و توانمندیهای عملی آنها توسط عده ای میباشد. چرا که آدمی عقب ماندگی خود را در مقایسه با پیشرفت دیگران بخصوص هم قطاران خود دوست ندارد. راه دوم زیر سوال بردن توان علمی پزشکان است. همین افراد در صورتی که نیاز به ویزیت پزشکی پیدا کنند علیرغم گفتار خود جور دیگری رفتار خواهند کرد. برای رهایی از درد و رنج تحمل ناپذیر به همان پزشک مراجعه خواهند کرد و یا درصورت امکان فرزندش را برای ادامه تحصیل در این رشته تشویق خواهند کرد. گواه این گفته تعداد داوطلبان شرکت کننده در کنکور سراسری نود و پنج است، نزدیک به شش صد هزار نفر بوده اند (شصت درصدشرکت کنندگان). خیلی از کسانیکه در گذشته در رشته پزشکی تحصیل نکرده اند یا توان علمی پذیرفته شدن در این رشته را نداشته اند و یا اینکه بر اساس داده های فکری خود گروه تحصیلی دیگری برای تحصیل انتخاب کرده اند. اکنون شرایط کاری آنها موقعیت مناسبی در مقایسه با رشته پزشکی ندارد. و این زمینه ساز برخورد نا مناسب خواهد شد. رشته پزشکی در طول دهه ها و قرنها همیشه از اقبال خوبی برخوردار بوده است. به خاطر اینکه با جان و ناموس و سلامتی مردم که مهمترین سرمایه زندگی آدمی است ارتباط دارد . شغل پزشکی از بار اخلاقی ویژه ای برخوردار است. آدمی در برخورد با شرایط تهدید کننده سلامتی و حیات نزد کسانی خواهند رفت که مهارت ویژه ای آموخته اند و آگاهی مناسبی کسب کرده اند. و تعهد اخلاقی اثبات شده ای دارند. پزشکان را از این دسته می پندارند. شرایط و طول آموزش در این رشته در مقایسه با خیلی از رشته های دیگر متفاوت است. تعدد مواد درسی در این رشته توانایی خاصی به پزشک میدهد. مرگ و زندگی دو مجهول بزرگ معادله حیات است، که پزشک به طور علمی با آن آشنا میشود ابعاد مختلف آنرا مورد مطالعه و مکاشفه قرار میدهد. به عنوان مثال شما پزشکی نمی شناسید به موهومات و خرافه اعتقادی داشته باشد که از نا آگاهی و نادانی نشات میگیرد.
دراین گفتار هدف ارزیابی کامل مشکلات جامعه پزشکی مرتبط با ابعاد مختلف جامعه نیست تنها به قسمتی از موارد آزار دهنده پزشکان و مراجعین آنها پرداخته می شود. بدلیل نبود نظام پرداخت دقیق و علمی اجرت پزشکان و قطع رابطه مالی بین پزشک و بیمارمشکلات عدیده ای طرفین را رنج میدهد. از طرفی یک پزشک سالهای زیادی برای تحصیل در رشته پزشکی به همراه صرف مقدارقابل توجهی پول و سرمایه در کنار صرف اوقات خوش زندگی نیاز فوری به تحصبل پول برای سامان دهی زندگی و تشکیل خانواده دارد. در پایان هر مقطع از تحصیل علاوه بر انجام خدمت سربازی، باید طرح نیروی انسانی را نیز پشت سر بگذراند البته در این خصوص با استثنائات جزئی کار نداریم .سنی بالغ بر چهل سال یا بیشتر دارد و در این مدت از موهبات طبیعی زندگی بهره کافی نبرده است. حتی اوقات فراقت خود را باتوجه به رقابت سنگین کنکور و امتحان پذیرش دستیاری و... صرف تحصیل کرده است. گاهی دیده میشود، بدلیل عدم شرکت در مراسم اجتماعی و قومی و قبیله ای خود از این اداب و رسوم کاملن بیخبر و بی بهره هستند. شب نخوابیهای طولانی برای درس خواندن و کشیکهای پر کار و پراسترس گاهی سلامتشان را با خطر مواجه میکند. بعد از فراغت از تحصیل نیز باید در نقاط محروم و دور افتاده با دستمزدی کم که فرو رفته در هاله ای ازامید و آرزو از جهت پرداخت به انتظار بنشینند که کی اراده ملوکانه مسئولین بیمه و مسئولین امور پرداخت دستمزدها به منصه ظهور برسد .وب ا یکسال تاخیر حقوق آنها پرداخت کنند. از طرفی بیماران بار مالی عظیمی را در امر درمان به دوش می کشند. وبا مشکلات عدیده ای در درمان بیماری خود از جمله بیماریهای مزمن مانند سرطان دارند. که باید تحت پوشش حمایتی بیمه ای مناسب قرار گیرند. البته با طرح نظام سلامت، بهبودی قابل توجهی حاصل شده است. وقتی بیمار خسته از رنج و درد در سالن انتظار می نشینند. بلافاصله تعداد بیماران را ضربدر حق ویزیت نموده و آنرا در ماه و سال ضرب می کنند. در میمانند که پزشک محترم چگونه این همه پول را خرج خواهد کرد. علاوه بر بیماری جسمی دچار بیماری افسردگی و حرمان و افسوس میشود و افکار گرفتار خود را به همراه پزشکش به اقصا نقاط جهان به مسافرت می‌فرستد وقتی به خود باز میگردد می بیند همه بیماران ویزیت شده اند. پزشک منتظر ورود ایشان در پشت میز نشسته است با دلی مالامال از درد و نگرشی بدبینانه شرح حالش را برای پزشک بیان میدارد. و نمیداند که نظام پرداخت دستمزد پزشکان بر خلاف تمام کشورهای جهان مانند زلف زلیخا پریشان است. دستمزد پزشکان در کنار هجمه تبلیغات رسانه ها پزشکان را از درون و شنوندگان را از بیرون سوزانده است. غافل از اینکه همین پزشک با برنامه ریزی دقیق صرف وقت فراوان و کم کردن اوقات فراغت نرفتن به مسافرت و عدم شرکت در مراسمات روزمره خانوادگی جهت کسب علوم و مهارتهای پزشکی وقت کرده است. دربقیه رشته ها مدت زمان تحصیل و مطالعه کم بوده طرح در مناطق محروم با شرایط کاری طاقت فرسا و پرداختی دستمزد مبتنی بر اوهام و امید و آرزو ندارند. و رفتارش نیز توسط مردم و نظامات اجتماعی رصد نمیشود وتوسط مراجعینش تهدید به قتل و یا کشته نمیشود.
آنچه نا گفته پیداست نیاز مردم و جامعه تعیین کننده اصلی خط و مشی نظام کاری پزشکان در طول زمان خواهد بود البته تصمیم دولتمردان در بهبودی شرایط کاری پزشکان نقش قابل تاملی دارد. مگر اینکه خود و خانواده هایشان را در خارج از نظام سلامت و درمان کشورمان در کشورهای پیشرفته از نظر پزشکی اقدام به درمان کنند.
در گذشته از پزشکان به عنوان حکیم و طبیب نام برده میشد. که با توجه به عدم گستردگی علوم یک طبیب با تمام علوم آن زمان آشنایی پیدا میکرد. بعلاوه باید در کنار کسب مهارتهای طبابت به سیر و سلوک و تهذیب اخلاق می پرداخت. اگرچه امروزه این مهم به رشته ای به نام اخلاق پزشکی سپرده شده است. پزشکان موظف هستند آنرا مطالعه و نکات آنرا نصب العین و با جنبه های مختلف برخورد با بیماران و همراهان بیاموزند از برخورد نامناسب و اخلاق متفرعنانه خود داری کنند. در کنار کسب درآمد و تحصیل پول آرامش دهنده درد بیماران و کاهنده آلام همراهان و الگوی رفتاری مناسبی برای جویندگان علم و مهارت پزشکی و دانشجویان باشند.
پزشکان و عملکردشان در بین مردم از احترام ویژه ای برخودار است و هیچگاه در اطراف خود هاله ای از نور و تقدس احساس نمیکنند. اگر روزی چنین احساسی پیدا کنند بی آنگه مردم را بفریبند. تحت نظر یک همکار محترم روانپزشک اقدام به درمان خود می کنند. پزشکان خود نیز در زندگی درد و رنج و بیماری دارند ولی هرگز درد و رنج و بیماری افراد جامعه و بیماران را نادیده نمیگرند.
علم پزشکان در کنار خیلی از علوم دیگرکه به بشریت خدمت میکنند درد وآلام آنها را کم کرده یا از بین می برند ولی هرگز هاله تقدس و اهریمنی در اطراف عملشان نمیکشند. خط قرمزشان حرمت و کرامت انسانیست.
از انجا که عموم مردم بر حسب یک آموزه تاریخی پزشکان را محرم تن و راز خود میدانند پزشکان نیز بیماران خود را محرمان سببی و خود راحافظان اسرارآنها میدانند.
اگر گاهی مادری یا پدری درد و رنج بی‌پایان و غیر قابل تحمل خود و فرزندش را با یک سیلی و یا اهانت لفظی بر پزشک خود حواله کرده و درد و رنج خود را قابل تحمل میکنند. سر انجام با بوسه بر دستان زحمت کشش و اشک شوق از نجات فرزندش و تشکر وعذر خواهی در شان و مقامش پزشک را در حیطه محرمیت خود نگه میدارد و بر بلند مرتبگی شخصیت و کارش اذعان می کند و در یک پیوندی ناگسستنی آرامش و اعتماد را بر روابط پزشک و بیمار برمیگرداند.
پزشکان در طول دوران آموزش و طبابت می آموزند بیدار بمانند تاچشمهای زیادی بخوابند. درد ورنج زیادی را تحمل میکنند تا از درد و رنج انسانهای دیگرکاسته شود.خود در زخم زندگی می کنند تا زخم دیگران را بهبود بدهند. با گریه بیمارش اشک می ریزد با خنده اش می خندد. بیماران میدانند در هر زمانی ازشب یا روز با درد در اتاق پزشکی را باز کند دست توانمندش اورا به آرامش خواهد رساند. از این روست که زیر کلمه به کلمه و خط به خط کار و تلاش پزشکان در عرصه حیات خط کشیدنی و به ذهن سپردنی است.