نا گفته هایی در مورد رباعی

♥.به نام خدایی که در این نزدیکی است.♥
با سلام وعرض ارادت
با توجه به ابهاماتی که در مورد شعر رباعی وجود دارد و حتی بسیاری از شاعران وجوه افتراق آن را با دوبیتی متوجه نمی شوند بر آن شدم که توضیحی هر چند اجمالی در مورد این قالب اصیل ایرانی خدمت شاعران و خوانندگان عزیز ارائه دهم
بر خلاف تصور بسیاری که گمان میکنند بدلیل کم بودن تعداد ابیات شعر رباعی این قالب شعری آسانترین قالب شعر کلاسیک است باید عرض شود که رباعی سخت ترین نوع شعر است.!چرا که کوتاهی کلام این فرصت را از شاعر میگیرد که بخواهد هدف را برای مخاطب به آسانی و در ابیات متعدد مشخص کند همچنین شاعر باید در سه مصرع اول خواننده را آماده پذیرش مطلب نموده و تمام مطلب را در مصرع آخر بیان کند مسلماً در چنین حالتی شاعر باید طبعی پویا داشته باشد تا شعرش جذاب و دلنشین شود.لذا شاید بتوان گفت که رباعی محک خوبی است برای سنجش توانایی یک شاعر.!
رباعی بر خلاف قالبهای دیگر شعری اوزان بخصوصی دارد،رباعی دارای 1 وزن اصلی است که از آن 11 وزن فرعی دیگر بدست می آید.البته عروض دانان قدیم رباعی را دارای 2 وزن اصلی و 22 وزن فرعی دیگر بحساب می آوردند،همچنین افراد دیگری طرح هایی دیگر برای وزن رباعی پیشنهاد داده اند که البته تعریف اول که رباعی 1 وزن داشته و 11 وزن دیگر از آن بدست می آید مورد مقبولیت بیشتری است
وزن اصلی شعر رباعی بصورت زیر است.
-مستفعل مستفعل مستفعل فع
از وزن فوق 11 وزن دیگر استخراج می شود..استخراج این اوزان بر مبنای اختیار تسکین که از اختیارات شاعری است گرفته شده است.اختیار تسکین به شاعر این اجازه را می دهد که دو هجای کوتاه پی در پی که در یک رکن قرار دارد را به هجای بلند تبدیل کند.
اوزان فرعی رباعی بصورت زیر است.
-مفعولن مستفعل مستفعل فع
- مستفعل مفعولن مستفعل فع
-مستفعل مستفعل مفعولن فع
-مفعولن مفعولن مستفع فع
-مستفعل مفعولن مفعولن فع
-مفعولن مستفعل مفعولن فع
-مفعولن مفعولن مفعولن فع
-مستفعل فاعلات مستفعل فع
-مفعولن فاعلات مستفعل فع
-مستفعل فاعلات مفعولن فع
-مفعولن فاعلات مفعولن فع

البته از اوزان فوق برخی پر کاربردترند...و برخی عملا غیر قابل استفاده اند..!
هر شعر دیگری که از قوائد شعر کلاسیک پیروی کند و در دوبیت با قالبی شبیه رباعی سروده شود اما بر وزنی غیر از اوزان ذکر شده باشد شعر دوبیتی است و نباید رباعی تلقی شود.
به پیشنهاد نگارنده برای آن که بتوانید شعری در وزن رباعی بسراید باید تا حدودی به علم عروض اشنایی داشته باشید
........
با تشکر..رضا شجاعی.♥♥♥♥